Bijzonder! Zó werkt het kinderbrein (en zo stimuleer je het)

Wist je dat je baby elke dag zo’n 700 nieuwe hersenverbindingen per seconde aanmaakt? En dat zijn hersenomvang in de eerste jaren enorm toeneemt? Als ouder heb je de (levens)belangrijke taak om het brein van je kind te ontwikkelen. Maar hoe doe je dat precies? 

Hoe je kunt zorgen dat het kinderbrein zich ontwikkelt, is een vraag waar Wendy Waterreus graag antwoord opgeeft. Ze werkt als trainer bij Smallsteps kinderopvang en geeft trainingen aan pedagogisch medewerkers. ‘In de trainingen leg ik vaak de focus op het kinderbrein. Want niet alleen ouders, ook pedagogisch medewerkers hebben een belangrijke taak als het gaat om de ontwikkeling van het kinderbrein. Alles wat zij doen op het kinderdagverblijf heeft namelijk invloed op het brein van een jong kind.’

Ontwikkeling van het kinderbrein

Het brein van een kind begint met groeien vlak na de conceptie. Op dat moment worden de zenuwcellen aangemaakt. ‘Na de geboorte worden de zenuwcellen geactiveerd en groeien ze naar elkaar toe, zodat er hersenverbindingen ontstaan. Hoe meer de hersenen van je kind gestimuleerd en uitgedaagd worden, hoe meer de hersenen zich ontwikkelen.’

Een goede basis voor het leven

Het stimuleren van de hersenontwikkeling van je baby is vooral in de eerste jaren van groot belang, zegt Waterreus. Dan wordt namelijk de basis gelegd. ‘Een baby wordt geboren met 30 procent van zijn uiteindelijke hersencapaciteit. De resterende 70 procent wordt in de eerste zeven levensjaren aangelegd als de hersenverbindingen zich ontwikkelen.’ Nu kun je je afvragen, wat doen deze nu verbindingen precies? Eigenlijk zorgen ze voor alles wat een mens een mens maakt. ‘Ze zijn nodig om te kunnen voelen, bewegen, denken, leren en later goed te kunnen functioneren.’

Allemaal hersenprogrammeurs

Als ouder – maar ook als pedagogisch medewerker – speel je een belangrijke rol in het aanleggen van de verbindingen, vertelt Waterreus. ‘Alles wat je zegt, doet, hoe je een kind aanraakt, benadert, hoe je naar een kind kijkt, de omgeving en de omstandigheden waarin je een kind brengt, heeft invloed op de ontwikkeling van zijn brein. Je bent dus eigenlijk steeds hersenverbindingen aan het creëren in het hoofd van een kind.’

Emotionele veiligheid

Een grote voorwaarde voor een gezond brein is dat een kind zich veilig voelt, zowel thuis als op het kinderdagverblijf. Waterreus: ‘Als een kind zich niet veilig voelt, gaat het niet ontdekken en spelen. En als een kind dat niet durft, ontwikkelt hij zich minder snel. Op het kinderdagverblijf proberen we veiligheid te creëren door een vast dagritme, vaste gezichten op de groep, bedje, beschikbaar en geduldig te zijn en oogcontact te maken. Daarbij is vasthouden en knuffelen, kijken en alles benoemen ook heel belangrijk voor de emotionele veiligheid én ontwikkeling van een kind.’

Soms gaat het verkeerd…

‘Een voorbeeld waardoor het mis kan gaan met de verbindingen, is als een kind genegeerd wordt. Een keer is niet erg, maar als dit continu gebeurt, en je niet liefdevol, vriendelijk en geduldig bent, dan krijgt een kind verkeerde hersenverbindingen. Dit stuurt hem later als hij volwassen is de verkeerde kant op. Dat onderstreept dus nogmaals de belangrijke taak die ouders en pedagogisch medewerkers hebben. Een kind moet het de rest van zijn leven met die verbindingen doen.’

Tips om een goede hersenontwikkeling te stimuleren

• Bied emotionele veiligheid aan.
• Kijk goed naar je kind en wees voorspelbaar en beschikbaar. Pak je kind niet plotseling op zonder aan te geven dat je dit gaat doen. Breng het geduld op om te kijken of een kind toe is aan een overgang van activiteiten.
• Laat een kind niet te lang huilen. Zeker baby’s niet. Het is hun enige communicatiemiddel. Loop naar je kind toe en laat weten dat je er bent.
• Maak veel vriendelijk oogcontact, zodat je kind weet dat hij wordt gezien en beschermd, en dat alles oké is. Verschuil je niet achter een smartphone, want voor een baby ben je er dan niet (denk aan het spelletje kiekeboe)
• Probeer een vaste dagindeling aan te houden.
• Overpikkel een kind niet, maar voorkom ook dat een kind onvoldoende geprikkeld wordt.
• Benoem je handelingen en gebruik gebaren voor taal (steek je armen naar je kind uit als je hem wilt optillen).
• Tot slot zijn lichamelijk contact (knuffelen) en bewegen ook heel belangrijk.